ΠΕΡΙ ΜΟΜΦΗΣ ΣΕ ΚΑΠΟΙΟΝ

Kάποτε ένας μοναχός κατηγορήθηκε ότι δεν έκαμε ελεημοσύνη, κι’ αυτός απάντησε στον κατήγορο με παρρησία καί αυθάδεια, ότι οι μοναχοί δεν έχουν χρέος να κάμουν ελεημοσύνη. Αντείπε τότε αυτός πού τον μέμφθηκε Είναι πολύ γνωστός καί φανερός ό μοναχός πού δεν υποχρεούται να κάμη ελεημοσύνη. Είναι εκείνος «πού με ακάλυπτο πρόσωπο» μπορεί να πει στον Χριστό, όπως έχει γραφή, «ιδού εμείς αφήσαμε τα πάντα καί σε ακολουθή­σαμε», δηλαδή εκείνος πού δεν έχει τίποτε επάνω στην γη, δεν καταγίνεται στα σωματικά, δεν σκέπτεται τίποτε το ορώμενο ούτε φροντίζει ν’ απόκτηση τίποτε, άλλα και αν του δώσει κανείς κάτι, λαμβάνει μόνο τα απαιτούμενα για την ανάγκη και αφήνει τα υπόλοιπα, και είναι σαν το πτηνό στην συμπεριφορά του. Αυτός δεν έχει καθήκον να κάμη ελεημο­σύνη. Πράγματι, πώς θα μπορούσε να δώσει σε άλλον πράγ­ματα από τα όποια έχει απαλλαγή;

Υποχρεωμένος να δίδει ελεημοσύνη είναι μάλλον εκεί­νος πού περισπάται στα βιοτικά, εργάζεται με τα χέ­ρια του και λαμβάνει από άλλους. Το να την παραμελεί μάλι­στα είναι ασπλαχνία  πού αποτελεί αντίθεση στην εντολή του Κυρίου. Πράγματι αν κανείς δεν προσεγγίζει τον Θεό στα κρυφά ούτε γνωρίζει να τον υπηρέτη με το πνεύμα ούτε φροντίζει για τα φανερά, που του είναι δυνατά, με ποια άλλη ελπίδα μπορεί να απόκτηση την ζωή; Αυτός ό άνθρωπος εί­ναι ασύνετος.

Άλλος γέροντας είπε· Εγώ θαυμάζω εκείνους πού απο­σπώνται από το έργο της ησυχίας, για να αναπαύσουν άλλους στα σωματικά. Είπε επίσης· Δεν πρέπει να αναμειγνύομε στο έργο της ησυχίας την μέριμνα για οτιδήποτε άλλο. Κάθε μοναστικό επίτευγμα πρέπει να τιμάται ξεχωρι­στά στην θέση του για να μη είναι συγκεχυμένος ό βίος μας. Εκείνος πού έχει φροντίδα για πολλά είναι δούλος των πολ­λών, ενώ οποίος εγκατέλειψε τα πάντα και μεριμνά για την βελτιώσει της ψυχής του, αυτός είναι φίλος του Θεού. Βλέπε ότι όσοι ασκούν την ελεημοσύνη και εκπληρώνουν την εντολή της αγάπης των πλησίον με σωματικές ευεργεσίες εί­ναι πάρα πολλοί στον κόσμο εργάτες όμως της πλήρους και καλής ησυχίας, πού ασχολούνται με τον Θεό, μόλις ευρί­σκονται και είναι σπάνιοι. Ποιος όμως από εκείνους, πού ασκούν στον κόσμο ελεημοσύνη και δικαιοσύνη με υλικά αγαθά, θα μπορούσε να φθάση ένα από τα χαρίσματα, των οποίων αξιώνονται από τον Θεό οί ζώντες στην ησυχία;

Είπε επίσης· Αν είσαι κοσμικός, ακολουθεί τα κοσμικά αγαθά αν όμως είσαι μοναχός, διάπρεπε στα έργα, όπου αριστεύουν οι μοναχοί. Αν πάλι θέλεις να επιδίδεσαι και στα δυο, θα αποτύχεις και στα δυο. Έργα μονάχου είναι τα έξης απελευθέρωσης από τα σωματικά, επίδειξης σωματι­κής κοπώσεως στις προσευχές και αδιάλειπτη μνήμη του Θεού μέσα στην καρδιά. Αν λοιπόν σου είναι δυνατό χωρίς αυτά να ευχαριστηθείς από τις κοσμικές μόνο αρετές, κρίνε εσύ.

Eρωτήσεις. Δεν είναι άραγε δυνατό ό μοναχός πού κακοπαθεί στην ησυχία ν’ άσκηση δυο είδη διαγωγής, δηλαδή να έχη στην καρδιά του συγχρόνως την μέριμνα για τον Θεό και την κο­σμική φροντίδα;

Aπόκρισις. Εγώ νομίζω, ότι, ακόμα και όταν αφήνει τα πάντα εκεί­νος πού θέλει να ζή στην ησυχία και επιδοθεί στην φροντίδα για μόνη την ψυχή του, δεν μπορεί ανελλιπώς να ασχοληθεί με το έργο της ησυχίας, ακόμη και αν εγκατάλειψη την βιοτική μέριμνα, πόσο περισσότερο αν φροντίζει και για κάτι άλλο; Ό Κύριος άφησε στον κόσμο τους υπηρέτες του, ώστε να φροντίζουν για τα τέκνα του και εξέλεξε για τον εαυτό του εκείνους πού τον υπηρετούν εμπρός του. Δεν εί­ναι μόνο τα πράγματα των επιγείων βασιλέων όπου είναι δυ­νατό να ιδούμε διαφορές τάξεων, δηλαδή εκείνων πού είναι ενδοξότεροι και στέκονται εμπρός στον βασιλέα και μετέ­χουν με αυτόν των κρατικών μυστικών, και εκείνων πού εκτελούν εξωτερικές υποθέσεις αλλά και στις υποθέσεις του επουρανίου βασιλέως είναι δυνατό να ιδούμε, πόση παρ­ρησία έχουν αυτοί πού δια της προσευχής κοινωνούν με αυτόν μυστικός καί πόσον πλούτο, επουράνιο καί επίγειο, αξιώνονται, πόσην εξουσία έχουν σε ολην την κτίση παρα­πάνω από εκείνους πού υπηρετούν τον Θεό δια κτισμάτων καί βιοτικών πραγμάτων καί τον ευαρεστούν με την αγαθο­εργία τους, αν καί αυτό είναι επίσης μεγάλο καί πολύ καλό.

Εμείς όμως δεν πρέπει να λάβομε ως υπόδειγμα αυτούς πού εκτελούν ελλιπή υπηρεσία προς τον Θεό, άλλα τους αθλητές καί αγωνιστές αγίους, πού πολιτεύθηκαν καλά, καί εκείνους πού εγκατέλειψαν τα βιοτικά καί καλλιέργησαν επί της γης την ουράνια βασιλεία· εκείνους πού εφάπαξ απέρριψαν τα γήινα καί άπλωσαν τα χέρια τους προς τις πύλες του ουρανού.            .

Mε τι ευαρέστησαν τον Θεό οί αρχαίοι άγιοι, οι όποιοι  χάραξαν για μας την οδό αυτής της πολιτείας; Ό Ιω­άννης ό Θηβαίος, ό θησαυρός των αρετών, ή πηγή της προ­φητείας, άραγε ευαρέστησε τον Θεό με το να εξυπηρετεί τους αδελφούς μέσα από το εγκλειστήριό του παρά με την προσευχή καί την ησυχία; ότι βέβαια καί μεταξύ εκείνων πού εργάσθηκαν στον κόσμο πολλοί τον ευαρέστησαν, δεν αντιλέγω, αλλά οπωσδήποτε λιγότερο από εκείνους πού τον ευαρέστησαν δια της προσευχής καί της εγκαταλείψεως των πάντων. Είναι φανερή ή βοήθεια πού προσφέρουν στους αδελφούς όσοι ζουν καί ευδοκιμούν στην ησυχία, εννοώ ή ενίσχυσίς μας με τον λόγο σε καιρό ανάγκης ή  προσφορά προσευχών για χάρι μας.

Aν όμως μέσα στην καρδιά των ησυχαστών διατηρείται κάτι έκτος από αυτά, μνήμη ή μέριμνα για κάτι βιοτικό, αυτό δεν μαρτυρεί πνευματική σοφία. Διότι το «αποδώσατε τα πράγματα του Καίσαρος στον καίσαρα και τα πράγ­ματα του Θεού στον Θεό», και τα πράγματα του πλησίον και τα πράγματα του Θεού στον καθένα τους, έχει λεχθεί για εκείνους πού ζουν στον κόσμο, όχι για τους ησυχαστές. Σε αυτούς πού ζουν στην αγγελική ταξί, δηλαδή στην φροντίδα για την ψυχή, δεν έχει δοθεί εντολή να τον ευαρεστούν με βιοτικά έργα, δηλαδή να φροντίζουν για εργόχειρο ή να έχουν δοσοληψίες. Ώστε ό μοναχός δεν πρέπει να φροντίζει για πράγματα πού κινούν τον νου του και τον κατεβάζουν από την στάση του εμπρός στο πρόσωπο του Θεού.

Εάν όμως κάποιος αντειπεί ότι ο  θείος απόστολος Παύλος εργαζόταν με τα ίδια του τα χέριακαι έκαμε ελε­ημοσύνη, θα του πούμε  ότι ό Παύλος ήταν μοναδικός στο να κατορθώνει τα πάντα· δεν γνωρίζομε να έγινε άλλος Παύ­λος, πού να μπορούσε, όπως εκείνος, να κάμη τα πάντα. Δεί­ξε μου αλήθεια εσύ έναν άλλον τέτοιον Παύλο και εγώ πεί­θομαι σε σένα. Επομένως τις εξαιρέσεις πού συμβαίνουν κατ’ οικονομία μη τις φέρεις στην μέση ως παράδειγμα της γενικής πράξεως. Άλλο είναι το έργο του ευαγγελίου, και άλλη ή πράξης της ησυχίας.

Εάν πάντως θέλεις να τήρησης την ησυχία, γίνε σαν τα Χερουβίμ, πού δεν φροντίζουν για τίποτε το βιοτικό  να μη νομίζεις ότι υπάρχει κανείς άλλος στην γη, έκτος από σένα και τον Θεό, για τον όποιο να φροντίζεις, όπως διδάχθηκες από τους Πατέρες πού προηγήθηκαν από σένα. Αν δεν σκληρύνει κανείς την καρδιά του και δεν συγκράτηση την ευσπλαχνία του, για να φθάση μακριά από την μέριμνα για οποιονδήποτε άνθρωπο από τους κάτω, είτε για θειο είτε για βιοτικό πράγμα πρόκειται, ώστε να επιδοθεί απο­κλειστικώς μόνο στην προσευχή κατά τους καθορισμένους σ’ αυτόν καιρούς, δεν μπορεί να έλευθερωθή από την ταρα­χή και την μέριμνα και να εξασφάλιση την ησυχία.

όταν λοιπόν σου έλθη λογισμός να φροντίσεις για κάτι χάριν της αρετής, για να σου απομακρύνει την γαλήνη πού επικρατεί στην καρδιά σου, είπε του· Καλή είναι ή οδός της αγάπης και ή ελεημοσύνη πού γίνεται για τον Θεό, αλλά κι’ εγώ για τον Θεό δεν την θέλω’.

Στάσου, παρακαλώ πάτερ, είπε κάποιος μοναχός, διότι τρέχω πίσω σου για τον Θεό. Κι’ εκείνος απάντησε· Κι’ εγώ για τον Θεό φεύγω από σένα. Ό άββας Αρσένιος δεν απαντούσε σε κάποιον ούτε για ωφέλεια ούτε για τον Θεό· άλλος όμως μιλούσε για τον Θεό όλη την ήμερα κι’ δεχόταν όλους τους ερχόμενους ξένους. Ό πρώτος αντί γι’ αυτό προτίμησε την σιγή και την ησυχία. Γι’ αυτό μιλούσε με το θείο Πνεύμα μέσα στην θάλασσα του παρερχομένου βίου καί έπλεε με γαλήνη επάνω στο πλοίο της ησυχίας, όπως φανερά αποκαλύφθηκε στους αγωνιστές πού πορεύθηκαν πλησίον του Θεού σχετικά με αυτό.

Άλλωστε καί της ησυχίας ό όρος τούτο σημαίνει· σιωπή από όλα. Αν είσαι στην ησυχία γεμάτος ταραχή και θορύβησης το σώμα με τα έργα των χειρών σου καί την ψυχή με την φροντίδα κάποιων πραγμάτων, τότε ποια ησυ­χία έχεις για να αρέσεις στον Θεό, ενώ φροντίζεις για πολ­λά; Κρίνε εσύ ό ίδιος. Χωρίς την εγκατάλειψη των πάντων καί την απομάκρυνση από κάθε φροντίδα μου φαίνεται αστείο να ομιλούμε περί κατορθώσεως της ησυχαστικής πο­λιτείας

Δοξασμένος ας είναι ό Θεός μας.